انواع تعارضات زوجین و راهکارهای رفتاری به طور خلاصه

تعارضات زوجین در 4 دستۀ کلی تقسیم می شوند

• مشکلات دائمی: متأسفانه اکثر اختلافات زوجین یعنی 69 درصد، در این طبقه قرار می­گیرند. اینها، مشکلاتی هستند که علی رغم وجود آنها، زوجها از زندگی  خود بسیار راضی اند، زیرا برای کنار آمدن با مشکلات راهی پیدا کرده اند. آنان آموخته اند که این مشکل را در جای خود نگه دارند. این زوجها به طور شهودی درک می کنند که این مشکلات جزء گریز ناپذیر روابط اند.

درست مانند کسالتهای جسمی مزمن که با بالا رفتن سن گریز ناپذیر می شوند. ممکن است از این مشکلات خوششان نیاید، امّا با اجتناب از موقعیتهایی که آنها را بدتر می کند و یا به کار گرفتن راهکارها و اموری که در مواجهه با آنها یاری می­رساند، با آنها مقابله می کنند (گاتمن، ترجمه مصباح و همکاران، 1385).

• مشکلات حل شدنی: این مشکلات ممکن است در مقایسه با مشکلات غیرقابل حل، نسبتا” ساده به نظر برسد، اما می تواند به رنج بسیار میان زن و شوهر منجر شود. قابل حل بودن یک مشکل به معنای حل آن نیست. وقتی یک مشکل حل شدنی به تنش بسیار می انجامد، به دلیل این است که زوجها روشهای کارآمد برای غلبه بر آن را نیاموخته اند (گاتمن، ترجمه مصباح و همکاران، 1385).
• تعارض میان احساسات: از آنجا که وجود تفاوت میان انسانها امر اجتناب ناپذیری است، در هر رابطۀ مهمی ممکن است احساسات خصمانۀ نیرومند و تعارض هایی به وجود آید که معمولا”، با به کارگیری شیوۀ حل مسأله قابل حل است (بولتون، ترجمه سهرابی و روشنایی، 1384)
• تعارض میان ارزشها: برای این نوع تعارض به ندرت « راه حلی » وجود دارد زیرا برای کسی که خود را به زحمت می اندازد، هیچ چیز عینی و ملموسی وجود ندارد. با وجود این باز هم استفاده از روش حل تعارض، می تواند به افرادی که باورهای متضادی دارند کمک کند تا یکدیگر را بهتر بفهمند و تحمل بیشتری برای درک شرایط یکدیگر کسب کنند. ضمن این که این روش غالبا” بر اعمال و نگرشهای آنان نیز تاثیر می گذارد (بولتون، ترجمه سهرابی و روشنایی، 1384).

برای حل اختلافات  و موفقیت در روابط بین فردی  توصیه های زیر کاربرد دارد

۱– تغییر مسیر: یکی از روش های حل اختلافات ، تغییر مسیر گفتگو است .به تماس گیرنده می گوییم، اگر می بینید خودتان یا همسرتان برای دعوا بُراق شده اید اما حس می کنید این قضیه ارزش قهر کردن را ندارد ، کاردیگری بکنید . تاکتیک های تغییر مسیر شامل موارد زیر هستند :

بذله گویی :یک جوک تعریف کنید ، چیزی خنده دار بگویید و یا به خودتان و شرایط موجود بخندید .

تغییر موضوع : درباره ی کار صحبت کنید ، ماجرایی را تعریف کنید ، تصمیم بگیرید برای عصرانه چه بخوید یا فردا کجا بروید – هر چیزی که تمرکز بحث را ازموضوع اولیه منحرف و برزمینه های مشترک معطوف می کند .

تمرکز برچیزی مثبت :درباره ی چیزی حرف بزنید که واقعاً در مورد روابط زوجی  یا موقعیت خود دوست دارید . مثلاً اگر هر لحظه ممکن است در ماشین بر سر مسیرها دعوایتان شود بگویید چقدر خوب است که آدم یک روز با همسرش برود بیرون و چقدر ذوق دارید که زودت ربه مقصد برسید .

کاربرد ایما و اشاره :گفتن چیزی که مربوط به روابط جنسی باشد می تواند فوراً تنش را برطرف کند و شما را دوباره به عنوان زن و شوهر متمرکز کند . ممکن است تکراری و بی مزه به نظر آید ، اما شاید حتی گفتن جمله ی قدیمی « وای ، وقتی عصبانی هستی چه خواستنی می شی ! » مفید واقع شود .

۲– احترام متقابل : ریشه مشکل، نگرش یکی از طرفین یا هر دو نفر آنهاست نه خود مشکل. در روابطی که احترام متقابل حاکم است، طرفین سعی می کنند دیدگاه یکدیگر را درک کنند و به دیدگاه یکدیگر احترام بگذارند.

۳– زمان و مکان مناسبی را برای صحبت در باره اختلافتان در نظر بگیرید : وقتی که خسته، گرسنه یا عصبانی هستید زمان مناسبی برای گفت و گو و حل مشکل نیست. همچنین در محیط های پر سر و صدا و یا در حضور دیگران به ویژه فرزندانتان از بحث کردن اجتناب کنید

4- مشخص کنیدکه هر یک از شما برای حل مشکل چه اقداماتی را انجام می دهد: به همسرتان نگویید او چه کار می تواند بکند، در عوض به او بگویید که چه کاری از دست خودتان ساخته است. سوالاتی مانند؛ ” فکر می کنی چه کمکی از دست من بر می آید؟” و ” دوست داری من چه کار کنم؟” کمک کننده است. بعد از آن که برای مشکلات تان راه حلی پیدا شد و هر دو با آن موافق بودید ، ببینید چگونه توانستید به جای طفره رفتن و پرخاشگری علت اصلی مشکل تان را پیدا کنید و به راه حل مناسبی دست یابید. صحبت در باره این موضوع باعث می شود که هر دوی شما بیاموزید درزمان بروز مشکل چگونه با یکدیگر برخورد کنید و به نتیجه دلخواه دست یابید.

۵– به تعویق انداختن : خیلی جدی فکر کنید که آیا الان وقت مناسبی برای گفتگوی سازنده هست یا نه . در اکثر موارد ، به تعویق انداختن گفتگو تا زمانی که هر دو کمی آرام تر شده باشید گزینه ای مطمئن تربرای حل اختلافات زوجین است . اگر یکی یا هر دوی شما به حدی عصبانی هستید که حتی نمی توانید بر سرزمان مناسب تر برای گفتگو بحث کنید فقط بپذیرید که الان وقتش نیست .

۶– از نوعی تاکتیک تغییر مسیر استفاده کنید تا دوباره به حالت عادی بازگردید : تقاضای « تایم اوت » کنید . تایم اوت بهترین راه برای پیشگیری از افزایش تنش و کاستن اختلافات است . همچنین تایم اوت گرفتن می تواند به هر دوی شما فرصت دهد به موقعیت موجود فکر کنید و ببینید چطور می توان دوستانه مشکل را حل کرد . اگر شرایطتان به گونه ای است که نمی توانید از لحاظ فیزیکی از هم فاصله بگیرید ( مثلاً سوار ماشین و در حال مسافرت هستید ) ، دست کم می توانید توافق کنید که برای مدتی ساکت بمانید و به هم فرصت و امکان فکر کردن بدهید .

۷– مشخص کردن مشکل واقعی: اکثر زن و شوهرها نمی توانند مشکل واقعی را مشخص کنند. معمولا اینکه چه کسی کارهای خانه را انجام دهد، چطور پول خرج کنند و.. اصل مساله نیست. البته اختلاف نظرها را باید رفع کرد ولی زوجین باید مشکل واقعی را بشناسند. وقتی مشکل واقعی شناخته شد، اختلاف نظرهای ظاهری رفع می گردد.

۸–احساس منفی خود را بیان کنید: گاهی اوقات زن و مرد هنگام اختلاف و مشکل به جای بیان ناراحتی و خشم خود، آن احساس را به نمایش می گذارند. مثلا اخم می کنند، حرف نمی زنند، داد و فریاد می کنند و… نکته مهم این است که اگر ناراحتی خود را به زبان نیاورید، همسرتان متوجه نمی شود که شما چه احساسی دارید. به جای نمایش احساسات با رفتارهای ناسنجیده با کلمات مناسب احساس خود را بیان کنید. با بیان احساسات خود، زمینه مناسبی را برای حل مشکلی که چنین احساساتی را در شما به وجود آورده است، فراهم می کنید.

9- در باره این که چگونه هر یک از شما در ایجاد مشکل موجود سهیم هستید، صحبت کنید: بسیاری از افراد  در هنگام بحث کردن، سعی می کنند ثابت کنند که مقصر نیستند و حق با آنان است و علت مشکلات ایجاد شده طرف مقابل است و او مقصر اصلی است. دقت کنید هیچ مشکلی با متهم شناختن همسرتان حل نخواهد شد و تنها با این عمل او را در موضع دفاع قرار می دهید و اختلافتان پیچیده تر می شود. صادقانه سهم خود را در ایجاد و تداوم مشکل بررسی کنید و در باره آن با همسرتان صحبت کنید، این رفتار شما باعث می شود او نیز اشتباه های خود را در ایجاد مشکل راحت تربیان کند.

۱۰– تخلیه :روش دیگر برای حل اختلافات ، تخلیه احساسات خود است . گاهی اوقات نگه داشتن امواج خروشان احساس در دورن خود اجتناب از یک بگومگوی حسابی ، تخیله است . به این معنا که به هر کدام از شما مقداری زمان – مثلاً حدود بیست دقیقه – داده شود تا بدون وقفه احساسات خود را مطرح کنید . در پایان بیست دقیقه نقش عوض می شود ونفر دوم بیست دقیقه برای بیان احساساتش فرصت دارد . هدف این است که بتوانید احساسات عذاب آور را از درون خود بیرون بریزید نه اینکه مسئله را حل کنید . بنابراین وقتی دل هر دوتان خنک شد و حرف هایتان را از زدید توافق می کنید که بعد از مدتی با آرامش درباره ی این مشکل صحبت کنید .

۱۱– زمینه های توافق: هنگام اختلاف، ساده ترین راه این است که دنبال تغییر دادن طرف مقابل خود  باشیم. ولی راه موثرتر این است که از خودمان بپرسیم” چه کار می توانم بکنم تا رابطه ما عوض شود؟” با متمرکز شدن روی اینکه خودتان می خواهید چه کار کنید و ملزم نکردن همسرتان به تغییر، جوی ایجاد می کنید که امکان توافق در آن وجود دارد.اگر چه راه حل نهایی در گرو تغییر رفتار هر دو نفر است ولی تمایل به تغییر کردن و تصمیم گرفتن برای تغییر کردن، امری کاملا شخصی است.

۱2- به خواسته های خود و همسرتان توجه کنید: دقت کنید هر دو چه می خواهید؟ هر دو نیازها و خواسته هایتان را بیان کنید. سعی کنید نظراتتان را به همسرتان تحمیل نکنید. مشکل را از زاویه دید همسرتان نیز ببینید و خواسته ها و نگرانی هایش را در باره مشکل موجود درک کنید.

۱۳– مراقب کلام خود باشید: تحقیر ، توهین، تهدید، سرزنش و پرخاشگری نکنید. اگر صدایتان بلندتر شده یا تند و با پرخاشگری صحبت می کنید کمی مکث کنید تا آرام شوید و سپس به صحبت هایتان ادامه دهید .

۱4–مشارکت متقابل در تصمیم گیری ها: وقتی زن و شوهر فهمیدند مشکل واقعی چیست، یکی از آنها راه حل پیشنهاد می دهد. دیگری یا راه را می پذیرد یا آن را اصلاح می کند و یا راه حل دیگری را ارائه می دهد. ایجاد جو بده-بستان از همه روشهای دیگر موثر تر است. بسیار مهم است که طرفین حق دخالت داشته باشند زیرا اگر یکی از طرفین از این حق طبیعی محروم شود، زندگی زوجین مستعد پذیرش اختلافات بسیاری می گردد. اما هنگامی که هر یک از طرفین در حل اختلاف مشارکت داشته باشند، به راه حل هایی می رسند که هر دو، آن راه حلها را قبول دارند و راه حل ها در راستای اهداف مشترکشان هستند.

برخی مشکلات رایج در میان زوجین و راه حل های مشاوره

• مشکل اول: بی توجهی به آلرژی زاهای ارتباطی

راه حل: اگر همسرتان عادتی دارد که شما را آزار می دهد ولی از این موضوع آگاه نیست، او را با مهربانی از این موضوع آگاه کنید. شاید اگر همسرتان واقعا بداند این رفتار برای شما آزاردهنده است، دیگر آن را تکرار نکند. اگر در مورد رفتار آزاردهنده ای با همسرتان صحبت کرده اید، ولی باز هم آن را ادامه می دهد، به نظر می رسد نمی تواند این رفتار را تغییر دهد. در چنین وضعیتی باید ببینید این رفتار بر زندگی مشترکتان چقدر تاثیر دارد.

• مشکل دوم: ایجاد اختلال در روابط عاطفی

راه حل: یک راه برای مقابله با فریاد زدن طرف مقابل، ابراز مداوم عشق است. رابینز می گوید: «فریاد زدن ممکن است در واقع درخواست کمک باشد. شاید فرد با این رفتار می خواهد بگوید راهی برای برطرف کردن نیازهایم ندارم، تحت فشارم و دارم کنترلم را از دست می دهم».

هنگامی که همسرتان با شما درگیر می شود یا احساس می کنید به شما محبتی ندارد، باید رفتاری داشته باشید که این روند فکری را متوقف کند و ارتباط دوجانبه شما را در آن لحظه تغییر دهد تا در چرخه معیوب ستیز بیشتر و جدایی عاطفی نیفتید. به جای اینکه شما هم بر سر همسرتان فریاد بکشید و به این فکر کنید که داد و فریاد همسرتان چقدر احساساتتان را جریحه دار کرده است، متوجه باشید که همسرتان در آن لحظه متوجه معنای حرف هایی که می زند نیست. باید هم خودتان را آرام کنید وهم به همسرتان آرامشی که لازم دارد، بدهید.

• مشکل سوم: قـدرناشـناسی

راه حل: هریک از همسران باید با طرف مقابلش درباره چگونگی ایجاد این احساس صحبت کند. نباید فرض را بر این بگذارید که همسرتان می داند برای قدردانی از شما چه باید بکند. اگر احساس می کنید او برای تلاش هایتان از شما به اندازه کافی قدردانی نمی کند، برای اینکه در این باره آگاهش کنید، موقعیت را با یک «بازی» به شکل زیر تغییر دهید.

تذکر: البته نباید تصور کنید همه مشکلات مربوط به طرف مقابل است؛ شما هم الگوهای رفتاری خاص خودتان را دارید که ممکن است لازم باشد برخی از آنها را اصلاح کنید. ما معمولا به چیزهایی توجه می کنیم که پیشداوری هایمان را تایید می کنند و شواهد مخالف را نادیده می گیریم.در نتیجه ممکن است فقط بر کارهایی که همسرتان انجام نمی دهد، متمرکز شوید و نشانه های بسیاری از بی تفاوتی او پیدا کنید اما باید به یاد داشته باشید رفتار همسرتان ممکن است به خودی خود معنایی نداشته باشد و معنایی که شما به آن می دهید، باعث آزارتان می شود .

• مشکل چهارم: رفتار سلطه جویانه

راه حل: برای اینکه رابطه تان با همسرتان بهبود یابد، بهترین راه این است که فرض را بر آن بگذارید که او در انجام کارهایش حسن نیت دارد. به جای اینکه از اول رفتارهای همسرتان را سلطه گرانه بدانید، از خودتان سوال کنید چه عواملی انگیزه این رفتارها شده است.

اگر همسرتان مخالف بیرون رفتن شما با دوستانتان است، ممکن است علت این مخالفت سلطه گری اش نباشد و صرفا انگیزه این رفتار ترسش از تنها ماندن و طردشدن یا تمایل شدیدش به محافظت از شما باشد. به جز نسبت دادن نیت خیر به رفتارهای همسرتان از خودتان بپرسید او چه نیازهایی داشته است که شما برآورده نکرده اید.

• مشکل پنجم : عدم صمیمیت

راه حل: «در آینده هر وقت همسرت دنبالت راه افتاد تا درباره پول با تو صحبت کند، او را در آغوش بگیر!» زن معتقد بود شوهرش از عهده انجام چنین کاری بر نمی آید اما شوهر گفت حتما این کار را انجام خواهد داد و موفق هم شد. این شگرد ساده توانست به طور موفقیت آمیزی الگوی رفتاری برخورد عصبانیت آمیز این دو را تغییر دهد و شکل صمیمانه و بازیگوشانه ای به آن دهد. هنوز یک ماه نگذشته بود که زن باردار شد.

• مشکل ششم: بی توجهی به تفاوت های شخصیتی

راه حل: کافی است که تفاوت های شخصیتی میان خودتان و همسرتان را درک کنید تا از بسیاری از این دلخوری های جلوگیری شود و در این صورت قبول خواهید کرد که تفاوت با یکدیگر چیز بدی نیست و امری اجتناب ناپذیر است. ما در بسیاری از اوقات دچار این اشتباه می شویم که گمان می کنیم همسرمان همان نیازهای ما را دارد یا اینکه نیازهایی که متفاوت از نیازهای ما باشد، کمتر اعتبار دارند یا برآورده کردن آنها چندان ارزشمند نیست. حتی باحسن نیت ترین افراد تمایل دارند به همسرانشان چیزی را بدهند که خودشان به آن علاقه دارند، نه چیزی را که آنها دوست دارند!

یکی از راه هایی که مشاوران برای حل این مشکل به زوج ها پیشنهاد می کنند، انجام تست شخصیت است. بسیاری از افراد با دیدن شواهد عینی تفاوت های بنیادی شخصیتشان با شخصیت همسر شان از مقاومت دست برمی دارند و تمایل بیشتری پیدا می کنند تا خودشان را با آنها تطبیق دهند.

• مشکل هفتم : بـی انـصـافـی

راه حل: زوج هایی که هدفشان این است که انصاف را دقیقا رعایت کنند، همه وقتشان را به حساب و کتاب، مقایسه و بحث کردن درباره تقسیم وظایف می گذرانند و نکته طعنه آمیز این است که زوج هایی که تلاش می کنند مسوولیت های زندگی شان را دقیقا میان دو نفر تقسیم کنند، کمتر از زندگی مشترکشان رضایت دارند. تقسیم وظایف براساس ترجیح و توانایی در زمینه های گوناگون، باعث می شود رقابت کنار گذاشته شود و دیگر هر یک از همسران مرتب به مقایسه کارکرد خودش با دیگری نپردازد.

تمام راهکارهای نام برده شده در شش مرحله برای حل اختلاف زوجین به کار می رود

قدم اول : حساس ترین مرحله، روشن کردن مسئله است

قدم دوم : به وجود آوردن راه حل های ممکن

قدم سوم : ارزش یابی راه حل ها

قدم چهارم : تصمیم گیری روی یک راه حل قابل قبول برای هر دو طرف

قدم پنجم : عمل بر اساس راه حل

قدم ششم : کنترل نتیجه راه حل